Điều chỉnh thói quen, tâm lý "để dành", "cả nể"

Câu chuyện #1

Không thể phủ nhận ưu điểm của tính cách tiết kiệm và có phần lo xa của thế hệ trước. Chính những đấu thóc, lon gạo để dành mà chúng ta sống sót qua thời kỳ bom đạn hay nạn đói hoành hành. Thế nhưng, xã hội phát triển với tốc độ chóng mặt làm cho tính cách tốt đẹp ấy có những điểm dần không còn phù hợp. Đơn cử, nhiều người có tâm lý để dành những thứ dùng chưa hết, như nửa trái chanh, mấy lát cà chua hay bó rau mới lặt một ít... Không có gì sai khi tiết kiệm thực phẩm và cân đối chi phí nấu ăn. Thế nhưng, việc để dành mà không biết cách bảo quản cũng như dự trù thời gian tối đa có thể lưu trữ của từng loại thực phẩm khiến chúng hư hỏng, phải vứt bỏ là một sự lãng phí.

Chúng ta từng có thời kỳ ăn cơm độn, một cái trứng luộc cũng chia mấy phần. Điều đó ám ảnh nhiều người, khiến họ có tâm lý "thà thừa hơn thiếu". Khi ăn buffet, dù biết chắc không thể nào dùng hết, thay vì lấy đủ ăn hoặc có thể lấy thêm sau khi còn đói, họ cố gắng lấy hết mọi thứ mà họ nghĩ đắt nhất trong một lần, với tâm lý "thà để dành còn hơn bỏ sót", cứ lấy cho no con mắt, đỡ tiếc tiền mua vé, còn lại… tính sau. Đến khi tiệc tàn, trên bàn ngổn ngang thức ăn chưa dùng đến, họ đứng dậy với tâm trạng hồ hởi, nghĩ mình "không lỗ". Nhưng thật ra, họ đang "lỗ" rất nhiều thực phẩm và ý thức xã hội. Rồi tâm lý mua sắm thật nhiều để mời khách dịp Tết đến. Cả một năm làm lụng vất vả, để dành tiền sắm sửa một cái Tết đoàn viên thật ấm cúng thì chẳng có gì đáng chê trách. Tuy vậy, việc mua và nấu quá nhiều thực phẩm trong dịp Tết dù số tiền tích góp hạn hẹp và lượng thức ăn thực tế sử dụng không nhiều lại là một sự lãng phí nghiêm trọng. Bởi đâu phải cứ mâm cao cỗ đầy, đâu phải cứ rượu chè lai láng mới là Tết. Trở về nhà, cùng ăn bữa cơm sum họp sau quãng thời gian dài xa cách; cùng tảo mộ ông bà, du xuân, thăm người thân thiết... đã là một cái Tết trọn vẹn.

Liệu cơm gắp mắm

Câu chuyện #2

Câu nói nêu trên của ông bà ta nhằm khuyên con cháu làm gì cũng vừa sức, kể cả trong chuyện ăn, xem ra vẫn nguyên giá trị. Tâm lý lấy nhiều, "xả láng" vì nghĩ mình đã bỏ tiền mua vé vào ăn khiến nhiều điểm du lịch ở nước ngoài phải để bảng "chỉ dẫn" tiếng Việt: "Vui lòng không lấy quá nhiều và đừng bỏ thức ăn thừa". Ngay cả trong những quán chay tự chọn cũng có hiện tượng lấy quá nhiều rồi bỏ. Đến nỗi, chủ quán phải lưu ý: "Xin đừng bỏ thừa thức ăn… Tính tiền gấp đôi".

Không chỉ chuyện ăn đồng giá và dạng buffet hay cơm tự chọn mới có cảnh dùng quá nhu cầu, nhiều khách du lịch ở khách sạn cũng sử dụng phung phí nước, điện, giấy vệ sinh... Ít ai quan tâm rằng cần tiết kiệm, không phải chỉ cho nơi phục vụ mình mà trên hết là cho môi trường. Thực tế, thực phẩm là tặng phẩm của đất trời và công sức nuôi trồng, với rất nhiều nhân duyên mới đến được bàn ăn: từ đất, nước, chăm bón, mưa nắng, đến thu hoạch, vận chuyển, chế biến… Do vậy, ăn uống chừng mực, không thừa mứa cũng chính là cách chúng ta trân trọng tự nhiên và biết ơn người tạo ra thức ăn nuôi sống ta hằng ngày. Nuôi dưỡng tâm lý theo hướng này, ta sẽ sống "muốn ít, biết đủ" và góp phần bảo vệ môi trường. Trên hết là hình thành thói quen chi tiêu, sử dụng mọi thứ một cách tiết kiệm hơn, làm giàu cho bản thân, gia đình và xã hội.

Ứng xử văn minh với thực phẩm thừa

Câu chuyện #3

Không thể phủ nhận ưu điểm của tính cách Trên thế giới, cứ 7 người thì có 1 người bị đói và hơn 20.000 trẻ em dưới 5 tuổi chết đói mỗi ngày. Câu chuyện lãng phí thực phẩm nóng lên trên toàn cầu với con số thống kê và cảnh báo đáng lo ngại có làm bạn quan tâm? Đôi ba người vẫn bao biện đồng tiền họ kiếm được, sử dụng tiết kiệm hay hoang phí là quyền của họ. Đôi ba người vẫn cố cãi rằng thực phẩm ấy họ đã mua, thức ăn ấy họ đã tính tiền thì đương nhiên họ có toàn quyền định đoạt… Xin thưa, điều ấy quả là ích kỷ! Lãng phí thực phẩm là một món nợ với tương lai! Sự hoang phí sức lao động, xem nhẹ mồ hôi nước mắt trên từng đồng tiền kiếm được đâu chỉ là câu chuyện của cá nhân! Tác động môi trường của hàng triệu tấn thực phẩm thừa mứa, ôi thiu, không sử dụng đến mới thật sự kinh hoàng

Nguồn năng lượng và tài nguyên tiêu tốn cho quá trình nuôi trồng, đánh bắt, sản xuất, chế biến và phân phối thực phẩm đã bị đánh tráo bằng thái độ thờ ơ của bao người. Đặc biệt, thực phẩm bỏ đi bị thối rữa sẽ thải ra metan - một loại khí nhà kính mạnh. Môi trường, tài nguyên bị ảnh hưởng nghiêm trọng, bị hủy hoại bởi chính hành động ích kỷ của một số người vô tư, vô lo! Một vài chiến lược đã được triển khai hành động trong nỗ lực giảm lãng phí thực phẩm trên toàn thế giới. Tuy nhiên, đáng buồn là hiệu ứng tích cực mà nó mang lại vẫn chưa thật sự tác động sâu rộng đến nhận thức của đại bộ phận người dân, điển hình là Việt Nam vẫn ở "tốp đầu" trong nạn lãng phí thực phẩm. Muốn đạt mục tiêu xoay chuyển ý thức, thái độ, hành vi của người Việt xung quanh thói quen vung tiền mua sắm, chất đồ đầy ứ tủ lạnh, bày la liệt món trên mâm cỗ và thản nhiên phung phí, chúng ta cần đẩy mạnh khâu tuyên truyền nhằm thay đổi nhận thức của người dân. Bên cạnh đó, một số mô hình tận dụng thực phẩm thừa từ siêu thị, nhà hàng, quán xá như giảm giá cuối ngày, liên kết xin đồ ăn thừa cho người nghèo, khốn khó, người vô gia cư... cần được nhân rộng. Mỗi người cần phải ý thức được rằng: Bên cạnh cuộc sống đủ đầy của chúng ta, còn vô số người vẫn đang khao khát bữa ăn no!

Quan trọng là ý thức

Câu chuyện #4

Theo chuyên gia tâm lý Bùi Quang Minh Nhật, giảng viên Trường Cao đẳng FPT Polytechnic, ăn uống là phạm trù thuộc văn hóa vật chất. Trong văn hóa này, người Việt có cách hành xử "chưa giàu đã xài hoang". Có nhiều yếu tố dẫn đến hành vi ấy. Trong đó, nguyên nhân đáng kể là sự giáo dục của gia đình chưa giúp trẻ hình thành được tính tiết kiệm và không hiểu về hệ quả của lãng phí thực phẩm. Ngoài ra, vì sĩ diện hoặc cá nhân chưa có được kỹ năng ứng xử khi tham gia dự tiệc dẫn đến hành vi lấy quá nhiều đồ ăn nhưng lại không dùng hết; trong khi tiếp khách, do tâm lý sợ thiếu nên mua sắm không cân nhắc… Hậu quả dễ thấy là hao phí tiền bạc. Mỗi ngày lượng đồ ăn thừa bỏ đi nhiều dẫn đến lượng rác thải ra ngoài môi trường tăng theo, tạo ra nhiều gánh nặng cho công tác xử lý rác thải.

"Về đạo đức, hành vi quá phung phí thực phẩm cho thấy đâu đó có sự ích kỷ, vô tâm. Cá nhân giữ thói quen phung phí thực phẩm sẽ khó thích nghi khi vào môi trường mới, dễ bị mọi người đánh giá là kém tinh tế khi tham gia các bữa tiệc" - ông Bùi Quang Minh Nhật nói. Cũng theo ông Bùi Quang Minh Nhật, việc tiết kiệm thực phẩm không chỉ giúp ích cho bản thân mà còn thể hiện sự sâu sắc của cá nhân khi nghĩ đến những mảnh đời khác đang thiếu thốn và khó khăn về cái ăn. Do vậy, khi tham gia bữa tiệc, cần khéo léo, chỉ lấy đủ thức ăn cần và dùng hết; tránh việc lấy quá nhiều. Nếu sau buổi tiệc mà đồ ăn trên bàn còn dư thừa quá nhiều, có thể đề nghị nhà hàng, chủ tiệc cho phép đem về dùng hoặc chia sẻ cho người khác. Nhiều người sẽ cho rằng như vậy là "kém sang" nhưng những người hiểu biết sẽ nhìn thấy được giá trị đằng sau hành động này. Cha mẹ cần dạy con trẻ về tính tiết kiệm ngay trong chính ngôi nhà của mình qua những bữa cơm nhà. Hoặc có thể cho trẻ tham gia các khóa học kỹ năng về dùng tiệc. Với người lớn, rất khó để thay đổi thói quen nhưng ngay từ bây giờ, nếu kiên trì thực hành, chúng ta sẽ làm được. Nếu thấy hành vi không đẹp mắt như lấy quá nhiều đồ ăn, bỏ thức ăn thừa..., chúng ta có thể nhắc nhở nhẹ. Các nhà hàng cũng có thể chủ động treo bảng khuyến cáo thực khách.

Tư duy lệch lạc

Câu chuyện #5

Nguyên nhân dẫn tới lãng phí thực phẩm có nhiều nhưng phần lớn đến từ những quan niệm lạc hậu, thích thể hiện. Quan niệm đó chỉ là tư tưởng "trưởng giả học làm sang" chứ kỳ thực chả "sang" gì cả. Thời buổi này mà nhiều người vẫn còn suy nghĩ đã đãi khách thì phải mâm cao cỗ đầy, đồ ăn ê hề, thừa mứa thì tôi chịu… Nhiều đám giỗ, gia chủ xếp thức ăn lên bàn chật ních, đến khi không còn một khoảng trống; rồi suy nghĩ khi ăn uống phải "dằn dĩa" mới lịch sự nên không ít người đi hàng quán thường chừa lại thức ăn. Có người sai lầm do thiếu tính toán, như ông anh tôi mỗi lần làm tiệc là ăn cả tuần chưa hết. Nguyên do là nhiều món mà món nào ông ấy cũng cân đo số lượng phải đủ no bụng mọi người. Vậy là gần như cứ 4 món là dư trọn 3 phần! Còn lúc xách giỏ đi chợ, nhiều người cứ thấy vui mắt là chọn, mang về thật nhiều rau, thịt, cá, đồ hộp để tủ lạnh dù họ thừa nhận có khi không dùng tới. Đến lúc để lâu hỏng hết mới tiếc, nhưng tiếc vậy chứ cứ ra chợ là y như rằng lại "vui mắt chọn". Theo tôi vấn đề chính là ở quan niệm và thái độ về ăn uống của chúng ta có phần lệch lạc. Có lẽ đã đến lúc quên đi khái niệm mâm cao cỗ đầy là thể hiện tấm lòng hiếu khách hay vị thế gia chủ. Cũng đã đến lúc phải biết thể hiện ý thức, trình độ dân trí của mình qua cách ăn uống. Tiết kiệm, sử dụng đúng, đủ không chỉ tốt cho mình mà còn cho mọi người, vì mọi người. Nên nhớ, ông bà ta có dạy "một miếng khi đói bằng gói khi no". Còn nhiều người đang thiếu ăn lắm!

"Bữa tiệc sang chảnh" của bốn đứa trẻ nghèo

Câu chuyện #6

Dì tôi có nghề tay trái là đi phụ việc nấu đám cưới. Dì không phải bếp chính, bếp phụ gì cả, chỉ là một chân phụ rửa chén, cắt rau, nhặt hành, sắp xếp bát đĩa… Hễ có người gọi đi giúp đám cưới này hay đám giỗ kia là dì gác lại công việc làm nhang trầm để theo những chuyến xe nấu ăn đi khắp tỉnh. Ngày ấy, mỗi khi nghe dì thông báo đi phụ việc, chúng tôi hí hửng ra mặt vì sắp được thưởng thức những món "sang chảnh". Dù tối muộn thế nào, mấy chị em vẫn đợi dì về với cái bụng rỗng do nhịn cơm từ chiều để dành bụng ăn "tiệc". Chưa bao giờ dì về tay không và chúng tôi chẳng bao giờ phải thất vọng.

Dì tôi có nghề tay trái là đi phụ việc nấu đám cưới. Dì không phải Tiền công chẳng được bao nhiêu nhưng bù lại sẽ có những gói thức ăn hấp dẫn được dì gói ghém cẩn thận mang về. Con tôm tẩm bột chấm nước sốt béo ngậy dẫu lớp bột chiên bên ngoài hết giòn từ lâu, mấy lát giả giò bóng dầu mỡ, cục xôi vò phảng phất mùi thơm của đậu xanh… luôn đem lại những niềm vui khó tả. Lũ trẻ hồi ấy đâu cần biết đó là thức ăn thừa trên các bàn tiệc được thu gom lại và chia đều cho thành viên trong nhóm phụ việc, và 4 đứa trẻ gồm 2 chị em tôi và 2 con của dì đã lớn lên nhờ thức ăn thừa trong các buổi tiệc. Bởi vậy, mấy phần thức ăn thừa trong các buổi tiệc tùng của người dưng là cả một niềm vui lớn của chúng tôi. Sự lãng phí của người này, trong thời điểm nghèo khó đó, lại là giấc mơ của người khác. Thời gian gần đây, khi kinh tế phát triển, tư duy xem nhẹ đồ ăn dường như được "cổ vũ" mạnh mẽ hơn. Nhiều lần ngồi trong bàn tiệc, nhìn thực đơn các món được in sẵn, tôi chóng cả mặt vì một danh sách dài. Hồi kết của những màn ăn uống đó thường là la liệt thức ăn để lại và từ đây, một hiện tượng xấu khác tiếp diễn. Đó là việc nhiều khách trong tiệc trộn chung thức ăn thừa trong chén đĩa riêng của mình vào các đĩa thức ăn còn khá nguyên vẹn. Miếng chả cắn dở, chút nước xúp chưa ăn hết, cả vỏ tôm, vỏ cua gì cũng đổ ụp tất cả vào nồi lẩu, tô xúp. Thậm chí, có khách nam trẻ tuổi cầm chai bia đổ ào ào vào nồi lẩu mới chỉ vơi đi chút ít. Những món ăn thừa đó nếu không bị trộn lại thì có ai còn tận dụng được không? Tôi nghĩ là có khi liên hệ với tuổi thơ của của mình… Xin đừng ích kỷ như thế! Bởi biết đâu vẫn còn những đứa trẻ đang mỏi mắt chờ, ngóng cổ trông, lòng khấp khởi mong bà, mẹ, chị gói ghém về những túi thức ăn ngon lành… như chúng tôi ngày xưa.

Hình thành ý thức từ hành động của người lớn

Câu chuyện #7

Đi đám cưới, đám giỗ, đi ăn ở quán ăn bình dân, nhà hàng sang trọng hay ngay chính trong căn nhà của mình..., đâu đâu ta cũng có thể dễ dàng bắt gặp những đĩa thức ăn thừa trên bàn. Việc lãng phí thực phẩm diễn ra khắp nơi và đây sẽ là hình ảnh xấu xí trong mắt con trẻ, tạo thành thói quen xấu cho trẻ khi lớn. Để tránh lãng phí thực phẩm, người lớn cần là tấm gương. Không có bài học nào thiết thực và quý giá hơn bài học từ chính người lớn trong gia đình. Vì vậy, trước hết người lớn cần phải ý thức được giá trị của thực phẩm, biết quý trọng từng hạt cơm, ngọn rau, con cá. Khi mua sắm thực phẩm, cần tính toán hợp lý, mua vừa đủ dùng; tránh mua thừa, không dùng hết lại đổ bỏ. Trong các bữa ăn của gia đình, người lớn nên chú ý tập cho trẻ thói quen ăn uống gọn gàng, không làm rơi vãi cơm. Nhắc con lấy lượng thức ăn vừa đủ, cố gắng ăn hết phần thức ăn của mình. Ăn xong, nếu thức ăn còn thừa và vẫn dùng được cho bữa sau, cần xếp lại gọn gàng, không bỏ lẫn lộn. Vừa tập, vừa lưu tâm giải thích cho con hiểu vì sao không nên làm rơi vãi, cần ăn hết thức ăn… để hình thành cho con ý thức quý trọng thực phẩm và công sức của người lao động. Khi đi ăn ở ngoài, người lớn cần cân nhắc gọi các món ăn hợp khẩu vị với lượng vừa đủ, ăn hết phần thức ăn đã gọi. Phải thay đổi thói quen bỏ lại một chút thức ăn trong dĩa vì điều này gây ra sự lãng phí không cần thiết. Với những tấm gương đẹp từ người lớn trong gia đình, lâu dần con trẻ sẽ biết quý trọng thực phẩm và có thói quen ăn uống lành mạnh.

Cần quy chuẩn

Câu chuyện #8

Cách đây chưa lâu, công ty tôi tổ chức tiệc cho người lao động tại một nhà hàng tự chọn món ăn ở quận 5, TP HCM. Ngoài chúng tôi, nhà hàng này còn đón nhiều thực khách nữa. Mọi người thật sự choáng ngợp khi bước vào bởi vô vàn thức ăn ngon, đặc biệt là hải sản, được bày biện để ai cũng có thể lựa chọn theo sở thích. Nhiều người tranh thủ lấy rất nhiều món cho mình và cho người ngồi cùng bàn. Khi ra về, tôi quan sát trên một số bàn dư vô số thức ăn. Tôm, cua gần như còn nguyên con. Chè hạt sen táo đỏ trong các ly thì hầu như chỉ vơi đi một vài muỗng, trong khi trước đó, tôi và vài đồng nghiệp tìm đến quầy chè tính thưởng thức nhưng đành thất vọng quay đi vì nồi chè đã cạn. Thú thật, trước cảnh thi nhau lấy món nhưng dùng thì rất lãng phí khiến tôi xót hết cả ruột. Nhiều người ngại đi lại và có lẽ nhìn thấy đồ ăn, thức uống quá hấp dẫn nên mỗi lần lấy là lấy rất nhiều. Kết quả, tái diễn tình huống "xót ruột" như ở trên. Hai câu chuyện mà tôi tận mắt chứng kiến nằm trong vô số ví dụ về phí phạm thực phẩm. Nó không chỉ đào sâu sự phân biệt "người ăn không hết, kẻ lần không ra" mà còn ảnh hưởng xấu đến ứng xử xã hội, tạo gánh nặng cho khâu xử lý rác, gây áp lực lên việc gìn giữ môi trường.

Thiết nghĩ, đã đến lúc cần thể hiện sự lịch thiệp và có văn hóa hơn trong việc dùng đồ ăn. Cần chấm dứt sự vô trách nhiệm với thực phẩm, nhất là tại nơi công cộng, các điểm đến du lịch, chốn đông người. Để làm được điều đó, trước hết phải bắt nguồn từ chính trong môi trường giáo dục của mỗi gia đình bởi gia đình là tế bào của xã hội. Gia đình có tốt thì xã hội mới tốt lên. Cũng cần nói thêm rằng đã đến lúc các cơ quan quản lý cần nghiên cứu để cho ra đời quy chuẩn về văn hóa trong ăn uống, sử dụng thực phẩm. Từ đó, xóa đi "danh hiệu đệ nhị lãng phí" không mấy hay ho của một khảo sát mới đây tại 8 quốc gia châu Á - Thái Bình Dương (Việt Nam xếp thứ 2 về lãng phí thực phẩm, chỉ sau Trung Quốc)

Nên là người có trách nhiệm

Câu chuyện #9

Tôi có người quen làm nghề thu gom rác. Anh kể ngày nào nhặt những hộp nhựa trong sọt rác để bán ve chai cũng thấy lắm thức ăn thừa. Khi thì bánh, trái cây, có khi thì thịt cá. Điều làm anh tiếc hùi hụi là những thức ăn ấy đôi lúc nguyên vẹn. Khá nhiều hộp còn hạn sử dụng đến gần tuần lễ. Sự lãng phí ấy, trớ trêu, là không đáng ngạc nhiên. Bởi do nơi anh lấy rác là khu nhà giàu. Họ sẵn sàng vứt bỏ những thức ăn còn hạn vì sợ để lâu trong tủ lạnh hoặc sát hạn sử dụng sẽ ảnh hưởng đến sức khỏe. Phải chi họ mang cho người nghèo khó thì hay biết mấy, anh bạn tôi nói thế.

Thực tế cho thấy có những gia đình khá giả do muốn gì cũng có nên không biết trân trọng thứ đang sở hữu. Họ sẵn sàng vứt bỏ những đồ hộp sắp hết hạn chỉ vì sợ bệnh này, bệnh nọ. Có người vào quán gọi hàng loạt món ăn nhưng cuối cùng bỏ lại gần y nguyên trên bàn hoặc chỉ dùng qua trong cái nhìn tiếc nuối của những người đi ăn xin. Lại có một số gia đình vì quá cưng chiều con, mua những món đắt tiền nhưng con trẻ không chịu nuốt thành ra lãng phí... Đành rằng người ta bỏ tiền mua thì có quyền sử dụng hay không nhưng xét về góc độ xã hội thì đây là những hành động không đẹp… Hiện nay, rất nhiều chiến dịch tiết kiệm thức ăn diễn ra trên toàn thế giới nhằm tránh sự lãng phí và bảo vệ môi trường. Như ở Tây Ban Nha, người dân nghĩ ra cách đặt những chiếc tủ lạnh công cộng và gọi đó là "tủ lạnh đoàn kết". Cá nhân hoặc siêu thị có dư thực phẩm sắp hết hạn sử dụng cứ việc bỏ vào tủ lạnh đó. Ai thiếu ăn sẽ đến mở tủ lạnh và chọn lựa thực phẩm mình thích mang về chế biến dùng trong ngày. Ở Đức cũng có cách làm tương tự. Nhiều quốc gia và các tổ chức quốc tế đang tìm cũng như áp dụng các giải pháp để chống lãng phí thức ăn, tránh nguy cơ đói khát có thể sẽ xảy ra trong tương lai trên toàn cầu. Việc lãng phí thực phẩm sẽ dẫn đến lãng phí về tài nguyên, quỹ đất, nguồn nước, vật tư nông nghiệp, nhiên liệu hóa thạch... làm tăng phát thải khí gây hiệu ứng nhà kính, biến đổi khí hậu. Mỗi cá nhân, mỗi gia đình nên có trách nhiệm với cộng đồng, với hành tinh mình đang sống bằng việc ăn uống tiết kiệm, phù hợp. Thay vì bỏ những thức ăn còn dùng được, hãy mang biếu tặng người thân, người ăn xin hoặc trước đó mua ít lại, bảo quản tốt hơn... Điều này vừa thể hiện tính nhân văn, còn là cách bảo vệ môi trường cho trái đất.

Nghịch lý chọn nhiều, bỏ nhiều

Câu chuyện #10

2/3 con gà hấp muối sả, một nửa nồi lẩu hải sản và phần lớn đĩa cá lóc chiên giòn nằm trong vô số thức ăn mà cặp nam nữ bỏ lại tại nhà hàng có dịch vụ câu cá khu vực Bình Quới, phường 28, quận Bình Thạnh, TP HCM vào cuối tuần qua. Quản lý nhà hàng trong lúc chỉ đạo nhân viên dọn những món thừa nói với phóng viên đó là cảnh thường thấy trong những bữa tiệc của các thực khách tới đây. Anh này nhận xét thói quen của khách hễ vào là cấp tập gọi món. Món đưa ra ăn không hết thì vô tư bỏ lại nhiều khi nhìn thấy xót. "Hy hữu thì vài khách nữ đề nghị chúng tôi gom thức ăn dư vào bịch xốp mang về còn đa phần rời đi" - quản lý nhà hàng kể và cho biết đó là cách ứng xử với thức ăn "chưa đẹp" của người thành phố. Còn tại TP Hà Nội, theo ghi nhận trong nhiều nhà hàng buffet, tình trạng khách lấy thức ăn vô tội vạ, lấy rất nhiều nhưng không sử dụng hết phải bỏ đi diễn ra phổ biến. Anh Trần Cường (chủ nhà hàng buffet ở một trung tâm thương mại) cho biết hầu hết khách hàng đi ăn buffet đều có tâm lý "ăn tẹt ga". Tâm lý của họ là bỏ tiền thì phải sử dụng tối đa các dịch vụ hoặc phải "lãi" so với số tiền bỏ ra. Vì vậy, nhiều khách cứ lấy thức ăn rất nhiều nhưng chỉ ăn chút ít, có khách nướng cả đĩa thịt rồi không ăn, nhà hàng phải bỏ hết.

Vấn đề lãng phí thực phẩm và câu chuyện đi tìm giải pháp chưa bao giờ cũ

Câu chuyện #11

Vấn đề lãng phí thực phẩm và câu chuyện đi tìm giải pháp chưa bao giờ cũ Đối với nhiều người, lãng phí thực phẩm đã vô tình trở thành thói quen hằng ngày mà họ không nhận ra, chẳng hạn như mua nhiều nguyên liệu hơn mức cần thiết cho bữa ăn, để mặc trái cây, rau củ hư hỏng trong tủ lạnh hoặc nấu nhiều hơn khẩu phần có thể ăn. Đây là một vấn đề phổ biến trên toàn toàn cầu và ảnh hưởng sâu sắc đến môi trường sống khi hơn ⅓ sản lượng lương thực đang bị thất thoát và lãng phí mỗi năm Chúng ta đang sống trong cái thời đại mà thực phẩm không hề giống như hồi ông bà của ta cái thời mà nạn đói còn hoành hành. Một số người không nhận ra được tầm quan trọng của thực phẩm nên vô tình họ đã trở thành một trong những người gây ra việc lãng phí thực phẩm. Không nói chi xa Số người bị ảnh hưởng bởi nạn đói trên thế giới đã tăng lên 828 triệu người vào năm 2021 (tăng 150 triệu từ khi đại dịch COVID-19 xảy ra). Trong bối cảnh này, hơn 1,3 tỷ tấn lương thực sản xuất ra vẫn bị lãng phí. kể từ cuộc cách mạng công nghiệp vào những năm 1900, tình trạng lãng phí thực phẩm bắt đầu trở nên rõ ràng hơn. Trước đó, con người chủ yếu bảo quản thức ăn bằng cách ướp muối, gia vị, sấy khô… Đến khoảng những năm 1930, tủ lạnh ra đời giúp chúng ta bảo quản thực phẩm lâu hơn, nhưng cũng từ đó, quá trình công nghiệp hóa nông nghiệp đã tăng cường việc sản xuất thừa (overproduction) để đáp ứng nhu cầu cung cấp thực phẩm cho nhiều người trong thời gian dài hơn. Điều này làm tăng dần lượng thực phẩm bị thất thoát và lãng phí.

Thức ăn thừa, bãi chôn lấp và khí nhà kính Nếu thực phẩm thừa hoặc những thứ có thể phân hủy sinh học bị đổ vào bãi chôn lấp và thối rữa, chúng tạo ra khí metan (loại khí có khả năng giữ nhiệt trong khí quyển mạnh gấp 25 lần cacbon dioxit, cắt giảm khí metan hiện đang là một chiến lược hiệu quả để giảm sự nóng lên toàn cầu). Trong hai thế kỷ qua, nồng độ metan trong khí quyển đã tăng hơn gấp đôi, phần lớn là do các hoạt động liên quan đến con người. Các bãi chôn lấp và nước thải là một trong số đó, góp phần thải ra 67 triệu tấn metan (khoảng 20% tổng lượng khí metan) Tận dụng mọi thứ ta có Khi số lượng người dân tăng cao thách thức mà ta cần đối đầu không phải là làm sao để tạo ra nhiều hơn mà là nuôi sống nhiều người bằng cách tận dụng những gì chúng ta đã sản xuất. Điều này đồng nghĩa với việc giảm việc lãng phí thực phẩm đến mức tối thiểu. Các giải pháp được đề ra bởi chính phủ và các doanh nghiệp là biến thực phẩm thừa thành năng lượng tái tạo, tận dụng thức ăn bỏ đi để chăn nuôi gia súc, ủ phân làm chất dinh dưỡng cho đất và cây trồng…,bên cạnh những giải pháp này mỗi cá nhân chúng ta đều có thể tạo ra những sự khác biệt đáng kể ở cấp độ người tiêu dùng. Một số gợi ý về việc hạn chế lãng phí thực phẩm: Chỉ mua những thứ mình cần: Nên lên danh sách mặt hàng cần mua và dựa trên đó để tránh mua sắm ngẫu nhiên. Một số người ưa chuộng mua hàng số lượng lớn, nhưng nghiên cứu chỉ ra cách chi tiêu này dẫn đến lãng phí thực phẩm nhiều hơn. Chọn cả những rau củ xấu: Không nên đánh giá thực phẩm qua vẻ bề ngoài. Những loại trái cây, rau củ "xấu" thường bị vứt bỏ tùy tiện nhưng chúng có giá trị dinh dưỡng và hương vị như nhau. Khi ưu tiên rau củ hoàn hảo, các chuỗi cửa hàng sẽ chạy theo nhu cầu người dùng và chỉ lấy thực phẩm bắt mắt từ nông dân, dẫn đến số thực phẩm kia bị lãng phí. Bảo quản một cách thông minh: Bảo quản thực phẩm đúng cách giúp duy trì chất lượng và giá trị dinh dưỡng, kéo dài thời hạn sử dụng. Lưu ý sử dụng quy tắc "đầu vào trước, đầu ra trước" để tránh lãng phí. Đối với thực phẩm tươi sống, sử dụng túi chống hơi nước và tủ lạnh. Việc bảo quản thực phẩm đúng cách không chỉ bảo vệ sức khỏe mà còn đóng góp vào nỗ lực giảm lãng phí thực phẩm và bảo vệ nguồn lực tự nhiên. Học cách tiết kiệm và chung sống với thức ăn thừa: Nếu không ăn hết những gì mình nấu, hãy để tủ lạnh ăn sau hoặc dùng làm nguyên liệu sáng tạo món khác. Bảo quản thức ăn thừa trong hộp thủy tinh thay vì hộp nhựa mờ đục sẽ giúp chúng ta không bỏ quên thức ăn. Khi hàng trăm triệu người vẫn đang lo lắng về bữa cơm hằng ngày, những người có điều kiện ăn uống no đủ như chúng ta nên dành sự tôn trọng đối với thực phẩm bằng cách cắt giảm việc lãng phí. Như đầu bếp người Pháp Adrien Guenzi đã chia sẻ với LeLa Journal: "Tôi không bao giờ bỏ phí thức ăn và cố gắng kiểm soát bằng cách chú ý hơn đến khẩu phần. Chúng ta chỉ cần nấu và ăn ở một mức vừa đủ. Đôi lúc tôi tình cờ thấy những người vô gia cư trên đường phố, họ rất gầy vì không đủ ăn. Tại các quốc gia ở châu Phi, điều này phổ biến hơn. Nhiều người thức dậy mỗi sáng chỉ có duy nhất mục đích tìm đủ thức ăn cho ngày hôm đó, làm sao để mua thực phẩm cho hôm nay và sống sót. Chúng ta lại có may mắn được ăn đủ mỗi ngày và có quyền lựa chọn thực phẩm mình mong muốn. Đây cũng là một phần lý do vì sao mình nên dành sự tôn trọng và biết ơn cho món ăn".

Hạt nhân nhỏ, Ảnh hưởng lớn

Câu chuyện #12

Chúng ta có thể thấy được khi đại dịch covid hoành hành, chúng ta đã vô tình tạo ra sự lãng phí thức ăn, trong từng hành vi nhỏ nhặt hằng ngày, trong từng bữa ăn trong bối cảnh dịch bệnh. Một vài miếng thịt, mẩu bánh mì bỏ đi có vẻ không gây cho người ta cảm giác miễn cưỡng, quá băn khoăn bởi những thứ ấy không đáng là bao. Thế nhưng, nếu mang cái sự không đáng là bao nhân với 365 ngày của năm thì theo tính toán của một chuyên gia, mỗi năm, mỗi người đã lãng phí hơn 100kg lương thực, thực phẩm. Số lương thực, thực phẩm ấy đủ cho khối lượng tiêu thụ của một người trong tầm 3 - 4 tháng.

Không chỉ nói trong bối cảnh dịch bệnh mà ở bất kỳ trường hợp nào thức ăn cũng cần phải quý trọng Một sự bất công được xảy ra khi mà số lượng thức ăn dư thừa đấy bị vứt bỏ ngay chính cái nơi mà còn tồn tại rất nhiều những người vô gia cư, thiếu ăn, đói bữa. Hoặc đơn giản hơn, chưa chắc gì chính chủ nhân của sự lãng phí ấy có thể mua được một lúc hơn 100 kg lương thực thực phẩm kia. Để nói về vấn đề lãng phí thức ăn thức sự có rất nhiều kiểu, rộng hơn thì có thể gọi nó là phí phạm lương thực thực phẩm. Kể cả việc vứt bỏ thức ăn thì những thực phẩm hết hạn sử dụng, bị hư hại phải tiêu hủy vì không thể sử dụng được nữa, việc hao hụt trong quá trình vận chuyển hay đơn cử là việc tiêu thụ quá nhiều thức ăn, quá nhu cầu dinh dưỡng dẫn đến tình trạng thừa cân, béo phì… tất cả đều có thể quy về sự lãng phí. Và con số 100kg trên tưởng lớn nhưng vẫn là rất nhỏ trong bức tranh toàn cầu khi nó được nhân lên với hàng tỷ con người trên trái đất. Ước tính số lương thực thực phẩm phung phí ấy đủ chất đầy hàng chục triệu chiếc xe tải nặng cỡ 40 tấn, nếu nối đuôi nhau chúng có thể ôm gọn hành tinh trái đất của chúng ta. Ta có thể thấy rằng, ngày càng có nhiều người rơi vào tình trạng thiếu ăn. Trong khi đó, tiến trình xóa đói bị đình trệ do đại dịch Covid-19, xung đột, chiến tranh… càng làm trầm trọng thêm những điểm yếu và thiếu sót trong hệ thống lương thực toàn cầu trên tất cả các hoạt động. Kể cả khi lãnh đạo của các cơ quan Liên Hợp Quốc tham gia thực hiện Báo cáo về “Tình hình an ninh, lương thực và dinh dưỡng trên thế giới” tuyên bố cam kết về một sự chuyển đổi để mở ra “con đường bền vững cho mọi người và cho toàn thế giới” thì thực tế diễn ra đã khiến bản Báo cáo của Liên Hợp Quốc về khả năng đạt mục tiêu xóa đói tới năm 2030 đang bị hoài nghi. Trong khi đó, lãng phí thực phẩm vẫn còn đang diễn ra theo hàng giờ liền có những người đang lãng phí số thực phẩm đó và cũng có những người đang chịu đói vì không có thức ăn. Điều đáng nói ở đây lãng phí chỉ là tảng băng chìm, bời vì đằng sau nó còn tồn tại những góc khuất, Những nguồn năng lượng và tài nguyên khổng lồ được dồn vào để sản xuất nguồn năng lượng thất thoát đó. Ở một góc độ trực diện hơn, hàng nghìn tỷ đô mỗi năm được dùng để tạo ra chúng đã bị "đốt" đi một cách vô ích. Hơn thế, số lương thực thực phẩm thừa nếu không được phân loại, tận dụng, sẽ kết thúc vòng đời bằng việc bị chôn lấp tại các khu xử lý rác thải, gây ảnh hưởng tới môi trường. Vấn đề đặt ra là có những sự lãng phí hoàn toàn do vô thức, không chủ ý. Thế nhưng sự lãng phí dù vô tình hay cố ý thì đều gây ra hậu họa giống nhau. Vậy nên, để cộng đồng có được một tương lai tốt hơn, bên cạnh sự cố gắng của các tổ chức thế giới, sự cố gắng của mỗi quốc gia, rất cần đến sự tự giác của mỗi người trong việc “chia tay” một số hành vi lãng phí lương thực, thực phẩm quen thuộc. Câu trả lời chỉ có thể có hiệu quả thực sự khi nó được nằm trong chiếc túi mua đồ, trên chính đĩa thức ăn và thậm chí, ngay cả trong… thùng rác.

Ý nghĩa của “túi đựng thức ăn thừa”

Câu chuyện #13

Từ trước kia ở Ý đã từng tồn tại một truyền thống giúp cho việc hạn chế đồ ăn thừa. Túi đựng thức ăn thừa đã từng rất phổ biến tại đất của hoa hồng này, thực khách có thể mang thức ăn không dùng hết ở tiệm về nhà. Tuy nhiên, khi đời sống của mỗi cá nhân khá lên thì họ lại quên mất thói quen này. Nhưng giờ đây, họ bỗng tích cực sử dụng túi đựng thức ăn thừa, vì sao? Một điều mà chúng ta chắc chắn rằng Người Ý vốn nổi tiếng là yêu ẩm thực, sành ăn, và sáng tạo ra nhiều món ăn trứ danh trong nền ẩm thực thế giới, tuy vậy, giống như nhiều quốc gia Châu u khác, thức ăn bị bỏ phí là một sự lãng phí khủng khiếp mà người Ý vẫn đang loay hoay tìm cách giải quyết thỏa đáng.

Mới đây, nhà chức trách ở Ý đã thông qua một số điều luật nhằm đưa ra những giải pháp giúp giảm lượng thực phẩm bị bỏ phí tại nước này mỗi năm. Những điều luật mới này được kỳ vọng sẽ giúp giảm lượng thực phẩm bị lãng phí tại Ý từ 5 triệu tấn/năm xuống còn khoảng 1 triệu tấn/năm. Điều này thực sự hiệu quả khi mà tại phiên chợ Triển lãm Quốc tế Milano 2015 (Ý), chủ đề về vấn đề an ninh lương thực trên thế giới đã từng rất thu hút sự chú ý. Và giờ đây, chủ đề này đã được nhà chức trách tại ý tiếp tục nghiên cứu, khai thác, triển khai và bắt đầu đưa ra được những giải pháp tích cực. những điều mà nhà chức trách Ý đang thực hiện đã được Báo chí quốc tế khen ngợi, sự kiện này được coi là “một trong những động thái nhân văn và thực tế nhất”. Nhưng Gần đây, tại một số quốc gia Châu u, câu chuyện về lãng phí thực phẩm đang thu hút sự quan tâm của nhà chức trách và công chúng. Theo thống kê của nhà chức trách Ý, việc lãng phí thực phẩm ở Ý khiến nước này mỗi năm vứt vào thùng rác (theo đúng nghĩa đen) hơn 12 tỉ euro (gần 300.000 tỉ đồng), tương đương hơn 1% GDP của Ý. Tuy vậy, đây không phải câu chuyện chỉ xảy ra ở riêng nước Ý. Theo Tổ chức Nông - Lương Liên Hợp Quốc (FAO), khoảng 1/3 số lương thực trên toàn thế giới bị bỏ phí, ở những nước giàu, con số cụ thể còn lớn hơn, chẳng hạn như tại Châu u, số lương thực bị bỏ phí lên tới 40%. Theo FAO, số lượng thực phẩm hiện tại bị bỏ phí ở Châu u có thể nuôi sống 200 triệu người nghèo đói. Cho dù chính sách và những giải pháp có phát triển như vậy nhưng ở Ý hay bất kì các quốc gia khác vẫn luôn có những người nghèo đói hoặc vô gia cư. Trên thực tế, Ý vẫn có hàng triệu người sống trong nghèo đói, vậy nhưng đất nước nổi tiếng với nền ẩm thực phong phú, mỗi năm đều bỏ phí 5 triệu tấn thức ăn.

Trước đây, các doanh nghiệp hoạt động trong ngành ẩm thực ở Ý thường phải đối diện với những nguy cơ và rào cản khi muốn quyên góp thực phẩm. Họ e ngại rằng thực phẩm thừa đem quyên góp có thể không đảm bảo chất lượng, vi phạm những tiêu chuẩn an toàn, vì vậy, để khỏi gặp rắc rối với nhà chức trách và làm giảm uy tín thương hiệu, thường họ lựa chọn cách vứt bỏ thực phẩm thừa. Điều này vô hình chung tạo nên một sự cấm kỵ tuyệt đối với vấn đề mà thế giới đang hạn chế đó là giảm thiểu thực phẩm thừa. Ngoài ra, Quy trình quyên góp thực phẩm ở Ý trước đây cũng rất phức tạp với nhiều chuẩn mực khắt khe về vệ sinh an toàn và nguồn gốc xuất xứ thực phẩm. Tuy nhiên, Với luật mới, việc quyên góp thực phẩm sẽ dễ dàng hơn nhiều, khi các tiêu chuẩn khắt khe được giảm bớt, bởi suy cho cùng, việc người vô gia cư phải đến các bãi rác gần siêu thị, hoặc bới thùng rác bên cạnh các quán ăn để tìm thực phẩm thừa lót dạ còn kinh khủng hơn việc đưa cho họ những thực phẩm sạch - sắp hoặc vừa mới hết hạn sử dụng. Giờ đây, các doanh nghiệp ở Ý sẽ không gặp rắc rối nếu đem quyên góp thực phẩm vừa mới quá hạn sử dụng. Doanh nghiệp nào càng quyên góp nhiều thực phẩm sẽ càng được giảm trừ tiền thuế. Bộ Nông nghiệp Ý đã quyết định chi ra 1 triệu euro (25 tỉ đồng) để nghiên cứu những phương thức tiên tiến nhất nhằm đóng gói thực phẩm trong quá trình di chuyển, phân phát, sao cho tránh khỏi việc làm hỏng thực phẩm và giúp kéo dài thời hạn sử dụng an toàn của thực phẩm. Đồng thời, một chiến dịch truyền thông sẽ được tiến hành để nâng cao nhận thức toàn dân xoay quanh việc giảm lượng thực phẩm bị lãng phí.

Đối với những người đi ăn hàng, Bộ Nông nghiệp Ý khuyến khích sử dụng “túi thực phẩm” để đựng các món thực phẩm dư thừa, đem quyên góp cho các tổ chức từ thiện hoặc người vô gia cư. Chi tiết này đã rất thu hút sự quan tâm của người dân Ý - một đất nước có rất nhiều nhà hàng, quán ăn và người dân cũng có thói quen thường xuyên đi ăn tiệm. Nếu những chuyển biến này được thực hiện hiệu quả, dự đoán đời sống văn hóa Ý sẽ có những biến đổi lớn theo hướng nhân văn, sẻ chia hơn. Từ rất lâu, người Ý đã có ý tưởng về “túi thực phẩm” để các thực khách có thể mang về nhà những thực phẩm dư thừa từ bữa ăn mà họ không dùng hết tại nhà hàng, cửa hiệu. Tuy vậy, khi đời sống ngày càng được nâng cao, hình ảnh những thực khách bước ra khỏi nhà hàng với “túi thực phẩm” không còn xuất hiện nữa, người ta không ngần ngại bỏ lại những thực phẩm thừa, để mặc nhân viên nhà hàng tự xử lý. Giờ đây, những chiếc “túi thực phẩm” sẽ được đưa vào sử dụng trở lại tại các nhà hàng, kết hợp với chiến dịch nâng cao nhận thức của người dân, nhằm khuyến khích họ cất thức ăn thừa vào túi sạch và đem cho những người vô gia cư trên đường phố. Tại Châu u, hiện tại, ngoài Ý, còn có Pháp cũng đang tiến hành những biện pháp tích cực tương tự. Đầu năm nay, Pháp đã thông qua hàng loạt những biện pháp nhằm giảm lượng thực phẩm bị lãng phí. Hiện tại, Pháp và Ý được xem là hai quốc gia đi tiên phong trong những chính sách văn minh, hướng đến việc sử dụng hiệu quả nguồn lương thực. Hai quốc gia này sẽ là những ví dụ điển hình với những kinh nghiệm điển hình.

Người lớn là tấm gương cho trẻ em

Câu chuyện #14

Vừa qua, chương trình tri ân khách hàng của một hệ thống rạp chiếu phim đã gây nhiều tranh cãi, xuất phát từ hành động hưởng ứng quá đà của các “thượng đế”. Theo đó, khán giả khi đến mua vé tại rạp sẽ được “đổ đầy bắp rang miễn phí mà không cần biết vật chứa là thứ gì, có thể là ly, hộp, xô, bình nước... (ngoại trừ túi nilon, túi giấy)”. Chương trình này ngay lập tức trở nên “hot” trên các nền tảng xã hội. Hình ảnh nhiều khách hàng hào hứng mang theo vật đựng quá khổ, như nồi cơm điện, thùng đựng đá dung tích lớn, thùng xốp… nhanh chóng lan truyền với tốc độ chóng mặt. Cũng từ đây, xu hướng “kẻ hủy diệt bắp rang” xuất hiện khiến vật đựng ngày càng “siêu to khổng lồ” và “kỳ lạ”, từ thúng gánh, valy đến xe rùa… Rõ ràng, lượng bắp mà mỗi người nhận đã vượt quá khả năng tiêu thụ của bản thân rất nhiều lần mặc dù nhà rạp đã có lưu ý với khán giả: “Để không lãng phí đồ ăn, quý khách vui lòng cầm theo đồ đựng có dung tích đủ dùng phù hợp với nhu cầu cá nhân”. Tuy nhiên, khuyến cáo này chỉ dừng lại ở mức độ khuyến khích và dựa trên sự ý thức của từng cá nhân. Hệ quả là lượng lớn bắp rơi vãi trên nền nhà hoặc nằm trong các thùng rác trước các phòng chiếu. Vượt khỏi mục đích kích cầu ban đầu, có thể thấy, việc chạy theo trào lưu một cách vô tư của không ít người đã gây lãng phí thực phẩm đáng kể. Đáng tiếc, hành vi xấu xí này diễn ra ngay sau Ngày quốc tế nhận thức về thất thoát và lãng phí thực phẩm (29-9) không lâu. Sự lo ngại về tình trạng tổn thất và lãng phí thực phẩm đã được các quốc gia trên toàn cầu quan tâm và có nhiều biện pháp phòng, chống từ sớm. Tuy nhiên, dường như xu hướng này vẫn đang tiếp diễn tồi tệ trong những năm gần đây.

Theo số liệu của Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp Liên Hợp Quốc (FAO), trong năm 2015, khoảng 1,3 tỷ tấn lương thực, thực phẩm đã bị vứt bỏ. Đáng chú ý, tỷ lệ lãng phí thực phẩm của Việt Nam cao gấp hai lần các nền kinh tế tiên tiến và giàu có trên thế giới. Khảo sát năm 2018 của CEL Consulting - hãng tư vấn về chuỗi cung ứng và vận hành nông nghiệp - cho thấy, Việt Nam đứng thứ hai trong khu vực châu Á - Thái Bình Dương về nạn lãng phí thực phẩm với hơn 8 triệu tấn thực phẩm bị thất thoát hay vứt bỏ mỗi năm khi vẫn còn ăn được hoặc tận dụng được, gây tổn hại khoảng 3,9 tỷ USD mỗi năm. Trong khi đó, năm 2020, theo khảo sát của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, tổn thất lương thực của Việt Nam vào khoảng 10-15%. Lãng phí thực phẩm là câu chuyện không mới nhưng đến nay vẫn là bài toán hóc búa chưa tìm được lời giải, dù rằng đây chính là một trong những mối đe dọa đầy hiểm nguy đến môi trường sống. Tưởng đâu, đại dịch Covid-19 và các thiên tai tự nhiên liên tục xảy ra sẽ là hồi chuông cảnh tỉnh về sự cấp thiết phải chiến đấu với vấn nạn lãng phí thực phẩm, vậy mà vẫn có nhiều cá nhân còn dửng dưng, thờ ơ, đơn cử là câu chuyện “bắp rang miễn phí” ở trên. Cuộc chiến chống nạn lãng phí thực phẩm phải là cuộc chiến của từng cá thể, chứ không phải là cuộc chiến “vĩ mô” của các doanh nghiệp, Nhà nước hay tổ chức thế giới. Nhận thức của người tiêu dùng là điều quan trọng nhất để tạo nên sự thành công. Giảm thiểu lượng thức ăn bị lãng phí có thể bắt đầu từ việc biết “đủ” khi gọi món rồi mới đến những điều to tát hơn, như: kế hoạch bữa ăn để tránh thừa mứa, xử lý rác thải thực phẩm đúng cách, ủ rác thực phẩm trong vườn… Việc phạt tiền khi thực khách không dùng hết bữa ăn của mình đã được áp dụng ở nhiều nơi trên thế giới. Tại Hồng Kông (Trung Quốc), khách hàng sẽ phải trả thêm tiền nếu gọi món nhưng không ăn hết. Ở một số quán ở Mỹ, khách hàng sẽ phải trả thêm 30% giá trị bữa ăn nếu số thức ăn bỏ phí đủ mức chịu phạt. Chiến dịch “Clean Plate” cũng đã khởi động nhiều năm ở Trung Quốc với mục đích giảm chi tiêu xa hoa của các buổi tiệc… Riêng Việt Nam, việc xử phạt này vẫn chỉ mới len lỏi ở các nhà hàng buffet nhưng dường như vẫn còn “nhẹ tay”. Tuy nhiên, hơn cả việc chế tài, tinh thần tự ý thức, tự giác tránh lãng phí thực phẩm vẫn nên được nhân rộng và nâng cao ở mọi nơi, mọi tình huống, nhất là trong dịp Tết Nguyên đán đang cận kề. Một bàn tay không thể vỗ thành tiếng, nên mong rằng mỗi người, mỗi nhà đều sẽ là “chiến binh” trong cuộc chiến cấp bách này.